1.Gazel: Anlam ve Gelenek Osmanlı Türkçesi ile yazılmış gazeller söz konusu edilmektedir. Anlam terimi doğrudan doğruya gerçek dünyadaki belli bir nesneyi veya fenomeni göstermez, indirgenmez nitelikte geçiş ve karmaşık fenomenler dizisi gösterir. “Yeniden üretme ve kendi kelimelerimle çaba sarf etmeye niyetlenmeleri gereklidir. Divan şiirlerini inceleyebilmek için önce divan şiiri geleneğini bilmek ve anlamak gerekir” denmektedir. Osmanlı kültürü ile gerçek Türk kültürü arasında ayrım bulunuyordu -bu ayrım yüksek kültür ile halk kültürü arasındaki doğal farkların çok aksine gider. 2.Konuşma Tarzı şiirsel Sözdizim Üretken dönüşümsel gramer teorisinin ortaya atılması ve sözdizime ilginin büyümesi de nispeten yeni bir gelişmedir. İkincisi bu alanda en güvenilir çalışmaları elbette ana dili Türkçe olan kimseler yapacaktır. Sözdizimi kuralları çok genel olacaktır. a)Divan şiirinin sözdizimi kurallarının çok genel bir tasviri b)Söz konusu kuralların getirdiği sonuçlar hakkında bir tasviri c)Bu ikisinden ne anlam çıkarabileceği üzerine bazı hipotezler En genel varsayım şudur: Sözdizim veya cümlenin ögelerinin dizilişi kendi başına anlamlıdır. Aşağıdaki cümleler arasında önemli bir fark vardır. a)Mary’ye bütün  paramı bırakacağım b)Bütün paramı Mary’ye bırakacağım c)Bırakacağım bütün paramı Mary’ye Sözdizimi ve Yorum Diyalog kipleri denebilecek diğer iki durumda paylaşılan bilgi ve yeni bilgi kavramları, mesajın verildiği bağlam hakkında konuşanın ve dinleyenlerin ortak bir bilgi paydasına sahip olduklarını varsayar. Divan Şiirinin Sözdizimlerinin İçerimleri Sözdizim bir sözcenin şiirsel olduğunu göstererek sözcenin ögelerinin belli şekilde yorumlanmasının gerektiğine işaret eder. Müphemiyet derece a)Okuyan/dinleyen kişinin paylaştığı tekrarlarla yüklü bir bağlam olması gerektiğini söz b)Yorumun ağırlıklı olarak sözdizimsel sisteme dışsal semantik ögelerle ilgili yapılandırıcı kalıplara dayanması gerektiğini c)müphemiyetin divan şiirinin kabul edilmiş, olağan bir unsuru olduğunu gösterir. Nabi’nin gelür gider redifli gazelini örnek gösterir. Sözdizimse vurgulama kavramından bahsetmektedir. Yan cümlecikten bir öge veya ögeler yan cümlecik ile ara cümle arasında yerleştirilir ve o öge veya ögeler her iki cümle parçasında da yararlı anlam üreten bir işlev görür. 3.Kelime Seçimi/ Şiirin Sözdağarı Bu bölümde kelimelerin kategorilere ayrılışındaki bazı özellikler ve ardından gelen analiz, yukarıda anılan çalışmalarda yüzeysel bir benzerlik taşımaktadır. Veriler ve Yöntem Kategoriler olabildiğince geniş tutulmuştur. Yalnız bu yapılırken kategorilerin anlamsız hale gelmemesine özen gösterilmiştir. Genel olarak bilinen temaların belli başlı özellikleri dikkate alınmıştır. Kelimelerin alabildiğince sözlük anlamları ölçüt alınarak değerlendirmeye başlanmıştır. Ahmet Paşa’nın eyledin redifli gazel örnektir. 2. Gazel Nedim’e aittir. Türki-i Basit akımından söz edilmektedir. Bu girişim Türk milli ruhunun veya Türk milli dilinin yabancı bir edebiyat geleneğinin tahakkümüne baş kaldırısı olarak nitelenir. 4.Tasavvufun ve Dinin Sesi Schimmel ‘in eserinden alınan alıntılar Osmanlı şiir geleneğinin bir parçası olduğu geçiş İslami şiir geleneğindeki tasavvufi dini ögelerinin ağırlığına ilişkin bir tablo sunulmaktadır. Tasavvufi Bir Örüntü Doğru inşa edilmeyle eritilebilen olan tek gerçeklik alemidir. O gerçek veya asıl dünyada fiziksel, dünyadaki ilişkiler yoktur, çokluk (kesret) fark ve zıtlık yerine birlik (Vahdet) vardır, ne ayrılık ne de ayrılma vardır orada burası ve orası mevcut değildir ne de zaman, oluş mevcuttur. Çünkü hakiki varlık Allah’ın vecihidir. İbn Tufeyl’in ünlü tasavvufi alegorisi Hayy Bin Yakzan’da ıssız bir adada kendi arasına dünyaya gelmiş olan kahraman bilimsel ve felsefi çıkarımlarla, öteki alemin hakiki gerçekliğin asıl ve önsel varoluşun bilgisine ulaşır. Tasavvufi Örüntü-Şiir Geleneği Temel ilişki farklılıklarının anlamsız olduğu marifet hali ile farklılıklara dayanan bu dünya arasındadır. Yaran ve ağyar anılır. Müminlerin çoğu tasavvuf yoluna giremeyecek denli bu dünyaya bağlıdır. Halk kelimesi bu dünyaya alışık ve açık bir göndermedir ve tasavvufi dini yorumla aşk ilişkisinin dışında kalanlar anlamında kullanılır. Tasavvufi Dini Örüntü Üzerine Gözlemler Analiz genelde karmaşık yapıları ortaya çıkarır oysa dünya önemli algılanışı çoğunlukla böylesi ögeleri vardan yorumlayıcı örüntüler ilişkisinin neredeyse anında fark edilmesiyle olur. Şöyle der: Bilinçli yüzey iletişimi bilinçaltı örüntüler tipinin de öncülleri ve geçerlilikleri pekişir. 5.İktidar ve Otoritenin Sesi Davranışları anlatmalı şiirinde doğasından yoktur. Şiirsel bakış ise esas itibariyle bir fantezi, varsayılan bir gerçeklik ile öze değin herhangi bir ilişkisi olmayan insan tarihinin inşa ettiği bir yapı olarak görülür. Figani’nin şiirini örnek verir. 6.Duygunun Sesi Herhangi bir şiir geleneğinin duygusal ögeleri o şiirin üretildiği toplumun niteliğini, ruh hallerini ve motivasyonunu ortaya koyar. Osmanlıların şiir üzerine eserlerinde kullandıkları eleştirel ve betimleyici terimlerin birçoğu geleneksel belagat ilmi terminolojisine dayanmaktadır. İmgeler doğrudan doğruya şiirselliğince geleneğin içinden alınmıştır. Sevgilinin zülüfleri, elif şeklinde yarıklar… Davranışların/ ilahi emrin batıni yorumu karşısında zahiri yorum otoriteyle duygusal bir ilişki konusunda rasyonel bir ilişki nihayet elit grup karşısında sıradan halk… 7.Gazelin Ekolojisi Gazel ekolojisi olarak birinci yoğunlaşılacak konu yakın çevredir. Gazel bir oyundur ve bir alanda bir oyun metnidir. Mekan olarak gösterilecektir. Meclisin kuralları meclisteki hareket tarzı tablosunda yapılan bir soyutlamadır ve bu tablo da gerçek hayatta şiirde görülen meclislerde yapılan soyutlamadır. Adab-ı muaşeret kurallarına benzer. Sonuç Etkinliğin gerçek doğası sadece dini bir ağırlığa sahip değildir, tersine dindışı etkinlik ve yorum  örüntüleriyle dolaysız bağlantıları vardır. 8.Eleştirel Perspektifler Gazel sadece en yüksek tabakalara ait bir şey olmayabilir ve hitap ettiği kitle genellikle kabul edildiği kadar sınırı olmayabilir. “Eğer gazel bir düzeyde geniş Türk kültürü deneyiminin bir parçasıysa gazel halk şiirinde derin kapanmaz bir uçuruma ayrıldığı varsayımını sorgulamak için neden var demektir. Gramerden örnekler verilir. Kitap sona erer. Dilara Pınar ARIÇ