Nedim’in musiki tarihimizde önemli bir yere sahip güftelerinden biri de Çırâğan vakti geldi lâlezârın adlı eseridir. Emel Sayın’dan dinlemeye alışkın olduğumuz şarkı Nedim tarafından kaleme alınmıştır. Baharın gelişini kutlamaktadır. Laleler, güller, sümbüller ve yaseminler sevgilinin güzellik unsurlarına benzetilmiştir. Sevgili gül bahçesi gibidir. Baharla birlikte gül bahçesini ziyaret etmiştir. Emel Sayın’ın sesine yakışan şarkı musiki açısından değerlendirildiğinde harikuladenin fevkindedir. Nedim’in kaleminden çıkan eser estetik açıdan incelendiğinde bir başyapıttır. Sözlerini edebi açıdan şöyle değerlendirmekteyiz:
I Erişdi nev-bahâr eyyâmı açıldı gül-i gülşen
Çırâğan vakti geldi lâlezârın dîdesi rûşen
Çemenler döndü rûy-ı yâra reng-i lâle vü gülden
Çırâğan vakti geldi lâlezârın dîdesi rûşen
(İlkbahar günleri geldi, gül bahçesinin gülleri açıldı. Kandil vakti geldi lale bahçesinin. Gözbebeği parlak. Lale ve gül renginden çimenler sevgilinin yüzüne döndü. Kandil vakti geldi lale bahçesinin. Gözbebeği parlak.)
İlkbahar günü gelmiştir. Güller ve laleler açılmıştır. Sevgilinin yüzüne benzetilmiştir. Lale ve gül rengi yanakları kırmızılaşmıştır.
II Açıldı dil-berin ruhsârı gibi lâleler güller
Yakışdı zülf-i hûbân-veş zemîne saçlı sünbüller
Bu mısraʿla nevâ-sâz olmada âşüfte bülbüller
Çırâğan vakti geldi lâlezârın dîdesi rûşen
(Laleler ve güller sevgilinin yanağı gibi açıldı. Toprağın güzeller gibi saçlarına sümbüller yakıştı. Bu mısra ile perişan bülbüller nağme söylemededir. Kandil vakti geldi lale bahçesinin. Gözbebeği parlak.)
Laleler güller sevgilinin yanağına benzemektedir. Sümbüller sevgilinin saçına benzetilmiştir. Sevgili saçına sümbül takmıştır. Bülbüller perişan vaziyette nağme yani şarkı söylemektedir.
III Gelir deyü cihânın şehriyârı bezm-i gülzâra
Temâşâ etmek içün yâsemenler çıkdı dîvâra
Tebessümle dedi gül-gonca gûş-ı bülbül-i zâra
Çırâğan vakti geldi lâlezârın dîdesi rûşen
(Gül meclisine dünyanın hükümdarı gelir diye gözetlemek için yaseminler duvara çıktı. İnleyen bülbülün kulağına gülerek gül gonca dedi. Kandil vakti geldi lale bahçesinin. Gözbebeği parlak.)
Dünya hükümdarı gelirken yaseminler duvara çıkıp gözetledi. Bülbülün kulağı gül goncaya benzetilmiştir. Bülbül acıyla inlemektedir. Yaseminler gülmektedir. Bunda bir zıtlık vardır.
IV Olup gülşen çırâğan ile pür-şevk u neşât-efzâ
Zemîni lâlezârın nûrdan tâvûsdur gûyâ
Hezâran müjde kim açıldı rûy-ı gonca-i raʿnâ
Çırâğan vakti geldi lâlezârın dîdesi rûşen
(Gül bahçesi kandil ile şevk dolu ve neşe artıran olup sanki lale bahçesinin toprağı nurdan bir tavus kuşudur. Bin kere müjde ki parlak goncanın yüzü açıldı. Kandil vakti geldi lale bahçesinin. Gözbebeği parlak.)
Gül bahçesinde kandil ile süslenerek sevincini artırmaktadır. Toprak lale bahçesinin tavus kuşu gibidir. Bin kere müjde etmektedir. Parlak gonca gibi yanağını açmıştır sevgili.
V Sezâdır kim cihânın pâdişâh-ı mekremetkârı
Müşerref ede teşrîf-i hümâyûniyle gülzârı
Nedîmin sazlarla okuna bu tâze güftârı
Çırâğan vakti geldi lâlezârın dîdesi rûşen
(Cömetlik edici dünya padişahına gül bahçesinde kutlu teşrifi ile şereflendirmek yakışır. Bu taze sözleri sazlarla okunsun. Kandil vakti geldi lale bahçesinin. Gözbebeği parlak.)
Dünya padişahına gül bahçesine ziyareti ile şereflendirsin. Nedim kelimesinde tecrit vardır. Nedim’in bu taze ve yeni şarkı sözleri sazlarla okunsun denmektedir.
Dilara Pınar ARIÇ