Türkmence hakkında araştırmalara ilk kez 19. yüzyılda başlanmıştır. Türkmence hakkında doktora yapan ilk Türkmen dilcileri Azimov, Hıdırov ve Muhammedova’dır. Sovyet döneminde Yomut ve Teke ağızları esas alınmış. 12 Nisan 1993 yılında Latin alfabesi kullanıma başlanmıştır.
Çalışmak her zaman halk arasında önemli bir yer arz etmektedir. Çalışmak halk sözlerine konu olmuştur. Sözlü edebiyata baktığımızda çalışmak önemli bir yer arz etmektedir. Çalışmak her zaman övülmüş ve gayret etmek aşılanmıştır. Çalışmak konusunda TDK Türkçe Sözlük’te “Bir şeyi oluşturmak veya ortaya çıkarmak için emek harcamak” olarak geçmektedir. Türkmence nakıl yani atasözü olarak geçen özlü sözlerin sözlü kültür dolayısıyla Türkçe kökenli kelimeler olduğu kadar Rusça sözcükler de geçmektedir.
İslam Ansiklopedisi’nde Atasözü maddesinde şöyle tanımlanmaktadır: “Atalardan gelen ve onların yüzyıllar içindeki tecrübe ve müşahedelerine dayalı düşüncelerini öğüt ve hüküm şeklinde nakleden anonim mahiyette kısa ve özlü söz.”
Atasözlerinin kaynaklarına baktığımızda Orhun Yazıtları, Divanü Lügat it Türk, Kutadgu Bilig ve Atabetül Hakayık yer almaktadır. Türkiye Türkçesi kaynaklarına baktığımızda Dede Korkut Hikayeleri, Oğuzname, Kitab-ı Atalar, Güvahi’nin Pendname, İbrahim Şinasi’nin Durub-ı Emsal-i Osmaniye yer almaktadır.
Türkmen atasözlerinin kaynakları olarak Codex Cumanicus, Zemahşeri’nin Mukaddemetü’l Edeb, Rabguzi’nin Kısasü’l Enbiya, Nehcü’l Feradis, İslam’ın Muinü’l Mürit, Kutb’un Hüsrev ü Şirin, Harezmi’nin Muhabbetname, Ali Şir Nevayi’nin Muhakemetül Lugateyn ve Ebu’l Gazi Bahadır Han’ın Şecere-yi Terakime söz konusudur.
Atasözü olarak meselâ Çuvaşlar’da comak ve samah, oranlama, bazı Altaylılar’da ülgercomak, Kazan lehçesinde eski söz, Kırım lehçesinde kartlar sözü, hikmet, Doğu Türkistan’dan Kırım’a kadar uzanan sahada makal, Türkistan, İran ve Afganistan Türkmenleri’nde bunun yanı sıra nakıl, Doğu Türkistan’da tabma, ulular sözü, Kerkük ağzında darb-ı kelâm, emsâl ve cümle-i hikemiyyeden başka deme, demece, deyişet, eskiler sözü, bazı Anadolu yörelerinde ise deyişet ve ozanlama denildiği de görülmektedir.
Akıllı insan çalışarak altın kıymetinde getiri kazanır. Akıllı insan atasözlerinde övülmektedir.
Акыл башдан чыкар алтын дашдаң.
Akıl baştan çıkar, altın daşdan.
Akıl baştan çıkar, altın taştan çıkar.
Akan su kirlenmez. Hareket halinde olan su kir tutmaz. Akan su temizdir.
Акар сув кирленмез.
Akar su kirlenmez.
Akar su pislik tutmaz.
Çalışmak insanı geliştirir. Temiz kılar. Çalışmayı bırakmamak gereklidir.
KARA, Mehmet, Türkmen Türkçesi, Gazi Kitabevi, Şubat 2005
OY, Aydın, Atasözü maddesi, İslam Ansiklopedisi, 1991
OY, Aydın, Atasözü maddesi, İslam Ansiklopedisi, 1991