Haydarpaşa

Haydarpaşa deyince aklınıza ilk ne gelir? Sarı pirinçten yapılmış korkuluk boyunca sıralanmış bilet gişeleri mi? Binanın içinde, tarih kokan rengârenk vitraylar mı?

Treninizin kalkma saatinin anonsunu beklerken kavun peynir eşliğinde tarihi lokantada içtiğiniz bir duble rakı mı? Haydarpaşa binasının önünde uzanan mendireğin çevresinde telaş içinde oradan oraya uçuşan, ötüşen martılar mı? Yoksa bunları her gün yaşayarak kanıksamış olan, işine zamanında gidebilmek için sabahın köründe banliyö treninden inip koştura koştura Karaköy vapuruna binmeye çalışan insanlar mı? Ya da Anadolu’dan gelip ilk kez denizi gören insanların ciğerlerine çektiği o ilk iyot kokusu mu? *** Haydarpaşa Garı Tarihi Tarihçiler, bölgenin Bizanslılar döneminde bir dinlenme yeri olduğunu, İstanbul’un fethinden sonra Vezir Haydar Paşa’nın burada bir bahçesi bulunduğu için bölgeye Haydarpaşa dendiğini yazıyor… 19. yüzyıla kadar bir yapılaşma olmayan bölge, Osmanlı’ların baharda atlarını süsleyerek çimenlere çıkarma, çadırlarda bahar eğlencelerine ev sahipliği yapma geleneğine de sahipti… 19. yüzyılda demiryolları ülkelerin güç göstergelerinden biri haline gelmişti… Bunun etkisiyle 1873 yılında İstanbul-İzmit demiryolu açıldı. Amaç Bağdat’a kadar uzanarak Hicaz Yolu ile birleştirmekti… Ve küçük bir gar inşa edildi… Ancak zamanla yetersiz kaldığı görüldü… Açılan ihale sonrası iki Alman mimarın projesi beğenildi ve 1906 yılında yapımına başlanan bina 1908 yılında tüm heybetiyle kullanıma açıldı… Binada barok mimari tarzının izlerini bulmak mümkün… *** Cumhuriyetin ilanıyla 1924 yılında devletleştirilen Haydarpaşa Garı birçok kaza ve patlamayla hasarlar gördü… 1917 yılında bir İngiliz casus, garda cephane yüklü trenleri patlatmış ve gar büyük hasar görmüştü… İkinci olay 1979 yılında yakıt yüklü bir Romen tankerinin patlamasıyla olmuş, garın camları un ufak olurken tarihi vitraylar parçalanmıştı… Bu patlamalarda oluşan hasarlar restore edildi… 2010 yılında, onarım çalışmaları sırasında çıkan yangında çatısı kül olan Haydarpaşa garında çıkan son yangın 2018 yılındadır ve nedeni hala bilinmemektedir… *** Her köşesi buram buram tarih kokan Haydarpaşa Garı ihalesinin yapılmasına sayılı günler kaldı… İhaleye girecek özel sektörün projelerini bilmemekle birlikte, turizm ve ticaret merkezi olacağı, hatta buraya bir otel yapılacağı basında yer aldı… Öte yandan İBB’nin ihaleyi kazanması halinde, Haydarpaşa Garı’nın bir kültür ve sanat merkezi olacağı açıklandı… Yani özetle ihaleyi ya özel sektör kazanacak ve tarihi Haydarpaşa Gar’ı bir rant merkezi olacak… Ya da İBB kazanacak ve 16 milyon insan için bir kültür ve sanat merkezi olacak… Hangisinin hayata geçirileceğini bir kaç gün içinde öğreneceğiz… Dileriz rant değil sanat kazanır… Ertuğrul Filizay Twitter @ErtugrulFilizay