Velayet ve çocuk hakları, boşanma davalarında ve aile hukukunda en sık dava konusu olan uyuşmazlıklardan birisidir. Çocuğun geleceği ve ebeveynlerin hakları hassas ve üzerinde titizlikle durulması gereken bir konudur. Bu yazıda, velayet ve çocuk haklarının ne anlama geldiğini, hukuki süreçleri ve bu hakların nasıl korunabileceğini detaylı bir şekilde ele alacağım. Velayet Nedir? Velayet, çocuğun bakım ve eğitimi ile ilgili olarak ebeveynlerin sahip olduğu yasal hak ve sorumluluklardır. Boşanma durumunda, velayet hakkı genellikle ebeveynlerden birine verilir, ancak bazı durumlarda ortak velayet de mümkündür. Velayet hakkı, çocuğun yaşadığı yerden eğitimine, sağlık hizmetlerinden dini eğitimine kadar birçok konuyu kapsar. Velayet Türleri Müşterek Velayet: Her iki ebeveynin de çocuğun bakım ve eğitimi konusunda eşit hak ve sorumluluklara sahip olduğu durumdur. Tek Taraflı Velayet: Çocuğun bakım ve eğitimi konusunda sadece bir ebeveynin yetkili olduğu durumdur. Velayet Davası Süreci Velayet davası, boşanma davası ile birlikte veyahut ayrı bir dava olarak açılabilir. Mahkeme, çocuğun en iyi menfaatini göz önünde bulundurarak velayet konusunda karar verir. Bu süreçte aşağıdaki adımlar izlenir: Davanın Açılması: Velayet davası, çocuğun mevcut bakımını üstlenen ebeveyn ya da her iki ebeveyn tarafından açılabilir. Delillerin Sunulması: Mahkeme, çocuğun en iyi menfaatini belirlemek için delilleri inceler. Bu deliller arasında ebeveynlerin mali durumu, yaşam koşulları ve çocuğun ihtiyaçları gibi unsurlar yer alır. Karar Verilmesi: Mahkeme, çocuğun en iyi menfaatini göz önünde bulundurarak velayet hakkının kimde olacağına karar verir. Çocuk Hakları Nelerdir? Çocuk hakları, Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme (BMÇHS) tarafından belirlenmiştir ve tüm çocukların eşit haklara sahip olduğunu garanti altına alır. Türkiye de bu sözleşmeyi imzalamış ve kabul etmiştir. Çocuk hakları temel olarak dört ana grupta toplanabilir: Yaşama Hakkı: Her çocuğun yaşama ve hayatta kalma hakkı vardır. Gelişim Hakkı: Her çocuğun fiziksel, zihinsel, ruhsal, ahlaki ve sosyal gelişim hakkı vardır. Koruma Hakkı: Her çocuğun istismar, ihmal, şiddet ve kötü muameleye karşı korunma hakkı vardır. Katılım Hakkı: Her çocuğun kendisiyle ilgili kararlara katılma ve görüşlerini ifade etme hakkı vardır. Boşanma Sonrası Velayet ve Çocuk Hakları Boşanma sonrası velayet konusu, çocukların yaşamını önemli ölçüde etkiler. Velayet hakkı alan ebeveyn, çocuğun günlük bakımından sorumludur ve çocuğun en iyi şekilde yetiştirilmesi için gerekli önlemleri almalıdır. Diğer ebeveyn ise, belirli zaman dilimlerinde çocukla görüşme hakkına sahiptir. Ebeveynlerin Sorumlulukları Velayet Sahibi Ebeveyn: Çocuğun bakım ve eğitimi, sağlık hizmetleri ve genel refahından sorumludur. Diğer Ebeveyn: Çocukla düzenli olarak görüşme ve duygusal destek sağlama hakkına sahiptir. Ortak Velayet Ortak velayet, her iki ebeveynin de çocuğun bakım ve eğitimine eşit derecede katılmasını sağlar. Bu durum, çocuğun her iki ebeveyni ile de güçlü bir bağ kurmasını teşvik eder. Ortak velayet durumunda ebeveynler, çocuğun geleceği ile ilgili önemli kararları birlikte alırlar. Çocuk Haklarının Korunması Çocuk haklarının korunması, hem devletin hem de toplumun ortak sorumluluğudur. Türkiye'de çocuk haklarının korunması amacıyla çeşitli yasal düzenlemeler ve kurumlar bulunmaktadır. Bu kurumlar, çocukların haklarını savunmak ve ihlaller karşısında gerekli önlemleri almak için çalışırlar. Yasal Düzenlemeler Türk Medeni Kanunu: Çocuk haklarının korunması ve velayet konularında önemli düzenlemeler içerir. Çocuk Koruma Kanunu: Çocukların istismar ve ihmalden korunması amacıyla özel düzenlemeler getirir. Koruyucu Kurumlar Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı: Çocukların haklarının korunması ve geliştirilmesi amacıyla çeşitli hizmetler sunar. Çocuk Hakları Komisyonu: Çocuk haklarının korunması ve ihlallerin önlenmesi için mesai harcar, projeler yapar. Neticeten, Velayet ve çocuk hakları, çocukların geleceği ve refahı açısından büyük önem taşır. Ebeveynler, bu hak ve sorumluluklarını bilerek hareket etmeli ve çocuklarının en iyi şekilde yetişmeleri için gereken özeni göstermelidir. Ayrıca, devletin ve toplumun çocuk haklarının korunması konusundaki sorumluluklarını yerine getirmesi gerekmektedir. Bu köşe yazarı içeriği Adana Barosu’na kayıtlı 4293 sicil numaralı Avukat Saim İncekaş tarafından kaleme alınmış, tarafımızca toplumun hukuk alanında ve özellikle boşanma davaları konusunda uzmanından bilgilendirilmesi amacıyla yayımlanmıştır.