Ege Üniversitesi (EÜ), ulusal ve uluslararası arenada başarılarıyla adını duyuran akademisyenlerince yürütülen çalışmalarla Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından desteklenen projelerinin birini daha başarıyla tamamlıyor. EÜ Mühendislik Fakültesi Biyomühendislik Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Özlem Yeşil Çeliktaş’ın yürüttüğü “In Vitro Üç Boyutlu Serebral Organoid Kültür Temelli Çip Üstü Rett Sendromu (RTT) Modelinin Geliştirilmesi” projesi TÜBİTAK “1001 - Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı” kapsamında desteklendi. Projede nadir hastalık olan Rett Sendromunun tedavisine yönelik hastalığın çip üstü modeli geliştirildi.

Egeli akademisyenlerin projelerinin aldığı desteklerin motivasyonlarını artırdığını ifade eden EÜ Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, “Bilim üretme ekosistemimiz neticesinde gerçekleştirdiğimiz araştırma projelerimizle TÜBİTAK nezdindeki başarımızı her geçen gün katlayarak artırıyoruz. Ege Üniversitesi olarak, en çok proje üreten ve projesi TÜBİTAK tarafından en çok kabul edilen üniversiteler arasında zirvede yer alıyoruz. Üretken akademisyenlerimizin yürüttüğü projeleri için aldığı destekler, bizlerin de motivasyonunu artırıyor. Biyomühendislik Bölümü Hocamız Prof. Dr. Özlem Yeşil Çeliktaş’ın yürütücülüğünü yaptığı Rett Sendromunun tedavisine yönelik çip üstü modeli geliştirilmesini amaçlayan ve TÜBİTAK tarafından desteklenen proje tamamlanmak üzere. Oldukça verimli kazanımlar elde edilen bu proje dolayısıyla Prof. Dr. Yeşil Çeliktaş hocamızı ve ekibini tebrik ediyorum” dedi.

Proje kapsamında Rett Sendromunun çip üstü organ sistemleri ile modellenmesini hedeflediklerini belirten Prof. Dr. Özlem Yeşil Çeliktaş, “CRISPR/Cas9 genom düzenleme teknolojisi kullanılarak indüklenmiş pluripotent kök hücrelerde mutasyon oluşturularak 3 boyutlu serebral organoid kültür temelli çip üstü Rett Sendromu hastalığı modeli geliştirdik. RTT, genetik nadir hastalıklar kapsamında değerlendirilen ve çoğunlukla kız çocuklarını etkileyen bir nörogelişimsel bozukluk. Bu nadir hastalığın tedavisine yönelik birçok terapötik strateji geliştirilmesine rağmen, henüz etkin bir tedavisi bulunmuyor. Bu kapsamda geliştirilen potansiyel yeni ilaçların güvenliğini ve etkinliğini araştırmak için kullanılan deney hayvan modellerinde insan patofizyoanatomisinin çok iyi taklit edilememesi, geliştirilen ilaçların klinik çalışmalarda başarısızlıkla sonuçlanmasına neden oluyor. Aynı zamanda hayvan modellerinin kullanımı beraberinde etik kaygıları da getiriyor” dedi.

Projenin işleyişini anlatan Prof. Dr. Yeşil Çeliktaş, “2021 yılında çıkarılan yasa ile alternatif test yöntemlerinden klinik olmayan ve test çalışmaları kapsamında hücre bazlı testlerinin yanı sıra organ çipleri ve mikrofizyolojik sistemlerinde ilacın güvenirliğinin ve etkinliğinin araştırılmasında kullanılabilirliği sağlandı. Bu bakımdan bizim projede kullandığımız yöntem de bu yasal düzenlemeyle uyumlu. Projemiz kapsamında, insan kaynaklı hücrelerin kullanımına izin vererek, indüklenmiş pluripotent kök hücrelerden geliştirilen 3 boyutlu serebral organoidleri içeren ve böylece Rett Sendromunu yakından taklit edebilen bir ‘Çip Üstü Rett Sendromu Modeli’ geliştirdik. Nadir hastalık kapsamında değerlendirilen ve henüz tedavisi olmayıp çalışmalara devam edilen Rett sendromu kapsamında yeni ilaç denemelerinin gerçekleştirilebileceği bir alternatif test modeli olarak klinik öncesi çalışmalarda geliştirilen platformun kullanılabilirliği de yasayla destekleniyor” diye konuştu.